زمینه و هدف: برای تعیین ویژگیهای نحوی سبک یک نویسنده باید میزان خروج وی از نحو معیار و پایه تبیین شود. نحو معیار، شکل عادی قرار گرفتن اجزای جمله در هر زبان است که خنثی و بدون برجستگی است. بنابراین ازطریق آن به نکته ای درباره ذهن و اندیشۀ نویسنده نمیتوان پی برد؛ اما اگر جایگاه یکی از اجزای جمله نسبت به صورت طبیعی آن، نحو معیار، تغییر کند، از آن در جایگاه نقطه ای برای تأمل سبک شناسیک میتوان بهره برد؛ زیرا بر مبنای نظریۀ تقارن سبک و اندیشه، این دو موضوع همواره در کنار هم قرار دارند و رابطه ای دوسویه میان آنها برقرار است. ساختار صرف و نحو یکی از قلمروهایی است که سبک و شیوۀ بیان هر اثر را مشخص میکند و بر انسجام اثر تأثیر دارد. ساختار جمله ها و چیدمان واژه ها در هر اثر نمایندۀ سبک دستوری و نحوی آن است که در پایان به شناخت و تبیین سبک نویسندۀ آن می انجامد. با توجه به این هدف، برخی ساختهای نحویِ نشان دار بر مبنای نظریه DSL بصورت تطبیقی تحلیل شده تا ضمن نشان دادن جزئیاتی از هنرِ زنانه نگاری این نویسنده در زمینه الگوها و ساختارهای نحوی، به شناخت شگردهای آنها در بازنمایی جایگاه اجتماعی زنان ازطریق ساختارهای نحوی پی برده شود. در میان ساختهایِ نشان دارِ نحوی، بیشتر بر «جابجایی اجزای جمله» و «تغییرات آرایش نحوی» تمرکز شده است. رابین لیکاف بیان میکند اگر واژگان را کنار بگذاریم و به سراغ نحو برویم، درمییابیم بخش زیادی از گفتار زنان به لحاظ «نحوی» نامتعارف است. روش مطالعه: پژوهش حاضر به شیوه تحلیلی-تطبیقی تلاش میکند تا با تکیه بر رویکرد رابین لیکاف نشان دهد که سیمین دانشور بعنوان نویسنده ای که درباره زنان مینویسند، چگونه ساختهای دستوری و نحویِ نشاندارِ مختلف و متنوّع را با ملاحظۀ بافت زبانی و موقعیتی در خدمت القای معنی و پیام موردنظر خویش قرار داده است؟ یافته های تحقیق: یافته های پژوهش نشان میدهد که این نویسنده با خودآگاهی، برخی ساختهای نحوی را بطور معناداری در خدمت القای معنی و جلب توجّه مخاطب قرار داده اند و فرضیه های مدّنظر رابین لیکاف در زمینه تأثیر جایگاه اجتماعی زنان بر الگوهای گفتاری آنها را تأیید کرده اند. زبان فارسی برخلاف سایر زبانها از جمله انگلیسی، ظرفیت بالقوّه بزرگی در زمینه الگوهای نحوی در اختیار کاربران این زبان در حوزه نظم و نثر قرار میدهد. نتیجه گیری: زبان شخصیتهای داستانی زن در دو رمان «جزیره سرگردانی» و «ساربان سرگردان» با پیش بینیهای مدّنظر رابین لیکاف در سطح نحو زبان مطابقت و همخوانی دارد.

جنبش زنان (feminism) در آغاز قرن بیستم برای احقاق حقوق زنان در مسایلی مانند استقلال مالی، تحصیلات و حق رای مطرح شده و در ادامه راه از جنبشی تماما سیاسی به جنبشی فرهنگی و ادبی مبدل گشته است. در شاخه رادیکال و پست مدرن این جنبش ادعا می شود: «زبان و نوشتار زنانه (ecriture feminine) «به عنوان گونه ای تازه از زبان، توسط نویسندگان و شاعران این جنبش پا به عرصه حیات گذاشته است. طرح این نظریه در بستر تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع غربی ایجاد شده و ایدئولوژی غالب مانع نقد و بررسی علمی آن شده است. وجود چنین زبانی با منطق شکل گیری خود زبان سازگار نیست و عنصر جنسیت نمی تواند عامل موثری برای ایجاد زبانی مستقل باشد. بنابراین، زبان و نوشتار زنانه امری موهوم است. در این پژوهش، دلایل امتناع وجود این زبان را مطرح خواهیم کرد تا در نهایت اثبات کنیم در آثار ادبی زنانه، ما با «سبک نوشتار زنانه» که حامل تجربه، لحن و عناصر درون مایه ای زنانه است، مواجه هستیم و زبان و نوشتار مستقل زنانه چنانکه ادعا می شود، نمی تواند تعین داشته باشد.

زبان همواره محملی برای ظهور باورهای ذهنی، تفکرات و احساسات درونی شاعران بوده است. در این میان زنان شاعر با احساسات، عواطف و زبان زنانه موفق به خلق ادبیات زنانه شده اند. «سعیده بنت خاطر» شاعره برجسته عمانی است که توانسته با کاربرد زبان، جهانی زنانه را در شعر خویش خلق کند و به تحولات عمیقی در حوزه زبان شعری زنانه دست یابد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی یکی از پیشگامان شعر زنانه عمان، با تحلیل سیر تحولی ادبیات زنانه در شعر عربی؛ زبان زنانه این شاعر را در دو سطح واژگانی و نحوی، با روش توصیفی-تحلیلی بررسی می کند و به این سوال اصلی پاسخ داده است که بنت خاطر برای القای چه مفاهیمی از زبان زنانه استفاده کرده است؟ یافته ها نشان می دهد که وی از واژگان زنانه برای بیان مقاصد مختلفی مانند: مخالفت با اندیشه ی مردسالار، بیان مفاهیم دینی و بیان احساسات بهره گرفته است؛ دلی مالامال از تبعیض و نابرابری حقوق زنان در جامعه عربی دارد و اثرات این تفکر فمنیستی در جای جای اشعارش به چشم می خورد. همچنین شاعر از ساختار نحوی زبان زنانه با گفتاری قاطع برای بیان مقاصد سیاسی، اجتماعی خویش بهره می گیرد.

پژوهش های جدید در حوزه ترجمه بر نقش مترجم بعنوان واسط فرهنگی تاکید بسیار دارند و بیان کننده این مطلب اند که هویت فردی و جنسیتی مترجمان بر بازگردانی متون تاثیرگذارند. در این پژوهش ابتدا داستان «کاغذ دیواری زرد» که بازخوردهای اجتماعی متنوعی داشته و نظرهایی را در میان منتقدان نظریه جنسیت برانگیخته بود، انتخاب و در اختیار مترجمان زن و مرد قرار گرفت. چگونگی ترجمه این مترجمان و تاثیرات احتمالی نقش جنسیت بر بازگردانی داستان بر اساس چارچوب نظری لیکاف (1975) بررسی شد تا تاثیر زبان زنانه و نگرش های جنسیتی زنان و مردان در بازگردانی متن در مقایسه با متن اصلی مشخص شود. ده مورد معرفی شده به مثابه ویژگی های زبان زنانه لیکاف در متن اصلی مشخص و با معادل های انتخابی برای آن ها از سوی مترجمان مقایسه شدند. در نهایت این نتیجه حاصل شد که مترجمان زن شیوه خاص زبان زنانه نویسنده متن مبدا را بهتر درک کردند و نسبت به زبان زنانه و بازگردانی بی کم و کاست مطالب، وفاداری بیشتری نسبت به مترجمان مرد داشتند.

بسیاری از پژوهش هایی که در حوزه ی زبان و جنسیت انجام شده است، نشان می-دهد بین زبان و نوشتار زنانه و زبان و نوشتار مردانه اختلافات زیادی وجود دارد. یکی از اولین و جامع ترین پژوهش هایی که در این زمینه انجام شده به وسیله ی رابین لیکاف (1975)، زبان شناس مشهور آمریکایی، بوده است. هدف این مقاله مقایسه ی زبان کاراکترهای مرد و زنِ رمان شب های تهران نوشته ی غزاله علیزاده براساس نظریات لیکاف و سایر زبان شناسان اجتماعی از منظر دستور زبان است تا اولاً موفقیت نویسنده در ایجاد زبانی متناسب با کلیشه های زبانی کاراکترهای مرد و زن و ثانیاً تاثیر جنسیت نویسنده در زبان کاراکترهای رمان، مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این منظور زبان داستان در حیطه ی دستور زبان براساس متغیرهای زیر مورد بررسی قرار گرفت، در سطح واژگان: دشواژه ها، سوگندواژه ها، تشدیدکننده ها، رنگواژه ها و در سطح جملات: پرسش های ضمیمه ای، تعدیل کننده ها و تصدیق گرها. یافته ها نشان می دهد نویسنده توانسته است از بسیاری جهات، زبانی متناسب با کلیشه های زبانی کاراکترها ایجاد کند، هم چنین ثابت شد، زبان رمان متأثر از جنسیت نویسنده است و کلیشه های زبان زنانه با فراوانی بیش تری تکرار شده است. در پاره ای از موارد هم که بین زبان و جنسیت کاراکترها، به ویژه کاراکترهای زن تناسبی دیده نمی-شود، بیش تر به دلیل روحیات فمینیستی نویسنده و تعمد اوست که خواسته ی زنان را در برابر سلطه گری جامعه ی مردسالار حاکم فراهنجار نشان می دهد.

در راستای ارائۀ خوانشی از الهیّات که معطوف به تجربۀ زنانه باشد، توجه الهی دانان به سه ساحت جلب شد. در ساحت نخست، در تاریخ فلسفه غرب همواره جسمانیت زنانه متناظر با طبیعت دانسته شده و با جلوه دادن عقلانیت به مثابه حق انحصاری مردانه، زنان از تحصیل در حوزۀ الهیّات منع شده اند. الهی دانان فمینیست بر آن هستند که ضمن به رسمیت شناختن جسمانیت زنانه، راهی برای ورود به عرصۀ عقلانیت بگشایند. افزون بر این، در همین ساحت است که الهی دانان فمینیست بدن زنان را منبعی برای بازتاب الهیّات فمینیستی دانسته و تجربیاتی را که از طریق بدن خود به دست می آورند به عرصه های گوناگون الهیّاتی تعمیم داده و حتی به بازتفسیر وجه زنانۀ خدا پرداخته اند. ضمناً ایشان در این راستا دست به ارائه آیین های جدید دینی با هدف ایجاد فضایی معطوف به تجربیات جسمانی می زنند تا به رویدادهای مخصوص بدن زنان وجهی دینی ببخشند. در ساحت دوم، توجه الهی دانان فمینیست پساساختارگرا به تکثر فرهنگی جلب شده و تأثیر فرهنگ های گوناگون را بر تجربیات زنانه از دین مد نظر قرار داده اند. در این ساحت، کوشش می شود تا با نظر به شخصیت های متون مقدس که تجریبات زنان از فرهنگ های غیرغربی را در بر دارند، تفسیری چندفرهنگی ارائه شود که طیف فراگیرتری از زنان را شامل شود. در ساحت سوم، در متون مقدس از یک سو زبان جنسیتی بوده و تصوری مردانه از خدا در ذهن مؤمنان ایجاد می کند و از سوی دیگر نگارش این متون به دست مردان عمدتاً از تجربیات زنانه غافل مانده است. پژوهش حاضر، در مقام یک پژوهش بنیادی-کاربردی، بر آن است که کاربرد تجربیات زنانه در الهیّات فمینیستی به مثابه الهیّاتی عملی را با نظر به سه ساحت یادشده مورد بررسی قرار دهد.

نویسنده و مترجم نامدار دکتر سیمین دانشور، خالق آثار کم نظیر در ادبیات داستانی، در شامگاه هجدهم اسفندماه 90 در سن 90 سالگی دارفانی را وداع گفت. مجموعه داستان کوتاه او آتش خاموش (1327)، اولین مجموعه حرفه ای در ژانر داستان کوتاه غربی می باشد که زنی ایرانی رقم زده است.

مقاله حاضر به بررسی بازتاب فرهنگی هویت زن و زنانگی در ضرب المثلهای فارسی و روسی می پردازد. مثلها به عنوان یکی از ذخایر فرهنگ معنوی، دیرینه ترین سبک خلاقیت شفاهی هر ملت است. بسیاری از مثلها ریشه در تاریخ داشته و حیات خود را پیش از خط و کتابت آغاز کرده اند. هدف از پژوهش پیش رو گزینش نمونه های هر دوزبان و بازتاب مقوله های های فرهنگی، زبانشناسی جنسیتی، زبانشناسی اجتماعی، در مورد هویت زن و یا زنانگی به طور عام و واکاوی آنها در میان مثلهای فارسی و روسی است. روش پیش گرفته در این پژوهش بررسی متون ادبی که بی شک محل کاربرد چنین ساختارهای زبانی هستند و دیگری فرهنگهای ضرب المثل است که به عنوان منابع بررسی و ریشه یابی واژگان و بسامد کاربرد آنها در سالیان دور و نزدیک در زبان نوشتار و گفتار گویشوران دو زبان مورد استفاده قرار گرفته اند. در بین مثلهای بررسی شده با موضوع هویت زنانه تقریبا حدود 2287 مثل یافت گردید. در نتیجه گیری با توجه به تفاوت اقلیم و فرهنگ جامعه روسیه به تشابهات بسیار نزدیک آنها در مورد هویت زنانه با نمونه های ایرانی روبرو شدیم ولی درعین حال در هر دو زبان شاهد برخی تفاوتها بودیم به طوری که اگرچه گاه بر نادیدن ارزش زنان در دوجامعه اشاره می کند لکن همزمان به زن به عنوان نیم دیگر جامعه احترام گذاشته می شود.